خبرنگاران در کنار خبرنگاری دنبال شغل و درآمد باشند/ ظهور شبکه اجتماعی فراگیر، رسانه‌ها را با چالش مواجه کرده است
به گزارش خبرنگار اهرامروز، هفدهم مردادماه روزی است به نام روز خبرنگار در تقویم کشورمان نام‌گذاری شده و به جهت پاسداشت این روز مبارک برای قدردانی از تلاش‌های بی‌شائبه همکارانمان با جعفر خضوعی سردبیر دو هفته‌نامه گویا و مدیرمسئول پایگاه خبری آرخا نامی آشنا برای اهری‌ها و ارسبارانی‌ها است که به مناسبت فرارسیدن روز خبرنگار به گفت‌وگوی تفصیلی نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اهرامروز: بفرمایید از چه زمانی وارد عرصه مطبوعات شدید و تاکنون چه فعالیت‌هایی در این زمینه داشته‌اید؟
دانش‌آموز که بودم به روزنامه‌خوانی علاقه داشتم و در دوره دبیرستان روزنامه اطلاعات را مشترک بودم. از سال ۱۳۷۰ و پس از نامه‌نگاری‌هایی که برای ماهنامه سوره نوجوانان داشتم، نامه‌ای از آن مجله آمد که؛ « شما به‌عنوان خبرنگار افتخاری مجله خودتان انتخاب‌شده‌اید». همان سال نخستین «کارت خبرنگار افتخاری» سوره نوجوانان را دریافت کردم که اعتبار آن تا پایان شهریور ۱۳۷۱ بود. با این کارت و با عنوان خبرنگار افتخاری این مجله کار خاصی نتوانستم انجام بدهم اما برای من دریچه و آغازی ارزشمند بود. وسیله‌ای بود برای پیوستن مشتاقانه به دنیای شیرین مطبوعات و عاملی که مرا برای خواندن و آموختن تشویق می‌کرد.
پس از آن‌که معلم شدم در سال ۱۳۸۰ در محل خدمت خود اقدام به انتشار نشریه آموزشگاهی با عنوان «ماهنامه قلم» با همکاری دانش‌آموزان کردم که در موضوعات دروس علوم اجتماعی (تاریخ، جغرافیا و تعلیمات اجتماعی) تهیه می‌شد. این مجله در شماره‌های آخر بیش از ۵۰ صفحه بود. بعد از آن چند شماره مجله داخلی «افق» و «سپهر» را در سطح گروه آموزشی منطقه و در رشته‌های «علوم اجتماعی دوره راهنمایی» و «جغرافیای دوره متوسطه» تهیه کردم.
فروردین‌ماه سال ۱۳۸۴ با آقای مشرفی آشنا شدم و ایشان پیشنهاد همکاری در انتشار هفته‌نامه گویا را به بنده دادند و توفیق همراهی نصیب شد و از همان ابتدا به‌عنوان سردبیر این نشریه فعالیت دارم.
از سال ۸۵ در وبلاگ شخصی‌ام به نام «یوخا» نیز یادداشت‌هایی می‌نوشتم. در سال ۱۳۹۳ مجوز رسمی از هیأت نظارت بر مطبوعات برای پایگاه خبری آرخا را اخذ کردم.
اهرامروز: در حال حاضر وضعیت کار مطبوعات در شهرستان اهر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ روزنامه‌نگاران و خبرنگاران از چه جایگاهی برخوردارند؟
اهر در ابتدای دهه سی دارای هفته‌نامه بود و یک دهه پس از آن خبرنگارانی چون آقای اعلم الهدا کار خبری را در اهر زنده ساختند. در ابتدای دهه هشتاد با انتشار نشریاتی چون ارسباران و گویا مرحله دیگری از کار مطبوعاتی در اهر فعال شد و از ابتدای دهه نود نیز موج و مرحله دیگری از کار رسانه‌ای با حضور جوانان عکاس و خبرنگار فعال و علاقه‌مند شکل‌گرفته است.
اکنون علاوه بر سه نشریه مکتوب در شهر اهر چندین پایگاه خبری نیز فعالیت دارند و علاوه بر آن خبرنگاران خبرگزاری‌ها نیز فعال هستند. امروز بیش از هر زمان دیگری اخبار تولیدی اهر در رسانه‌های مختلف منتشر و منعکس می‌شود و این باعث افتخار و امیدواری است. بی‌تردید فعالیت خبری در اهر بعد از مرکز استان بهترین جایگاه را دارد. خبرنگاران و عکاسان جوان اهری طی سال‌های گذشته شایستگی‌ها و قابلیت‌های خود را به‌خوبی نشان داده‌اند.
اهرامروز: مهم‌ترین چالش پیش روی خبرنگاران به نظر شما چیست؟ آن‌ها با چه مشکلات و محدودیت‌هایی مواجه هستند؟ به نظر شما چه راهکارهایی برای مواجه با این چالش‌ها و مشکلات وجود دارد؟
هرچند خبرنگاری شغل است اما نشریات و رسانه‌های محدودی می‌توانند به خبرنگاران خود حقوق مکفی بپردازند و آن‌ها را بیمه کنند. به‌جز چند تن از خبرنگاران که قبلاً شاغل در یک دستگاه دولتی بوده‌اند و یا بازنشسته و دارای حقوق هستند، اکثر خبرنگاران فعال در این شهرستان هرچند دارای کارت خبرنگاری از خبرگزاری‌ها باشند، اما از سوی آن‌ها بیمه نیستند و دستمزد مشخصی نیز دریافت نمی‌کنند. پایگاه‌های خبری نیز با هزینه شخصی مدیران آن‌ها فعال هستند و درآمدی ندارند. خبرنگاران جوان خود بهتر می‌دانند که امیدواری به کسب درآمد و استخدام دائمی و دریافت حقوق پایدار در رسانه‌ها تقریباً غیرممکن است و لذا باید هم‌زمان با کار خبری که به آن علاقه دارند، دنبال شغل و درآمد باشند.
حداقل آن تعداد از خبرنگار آن‌که با خبرگزاری‌های سراسری رسمی همکاری دارند بکوشند از سوی آن‌ها بیمه شوند.
در مورد مشکلات کار خبری باید عرض کنم که برخی مشکلات از گذشته بوده‌اند و شامل حال همه خبرنگاران و رسانه‌ها می‌شود. در منطقه ما عکاسان و خبرنگاران جوان با هزینه‌های شخصی خود به روستاها و ییلاق عشایر و دامن طبیعت سفر کرده و گزارش تصویری و خبر منتشر می‌کنند. خدمتی که آن‌ها طی سال‌های گذشته برای این شهرستان با انعکاس مشکلات و قابلیت‌های آن کرده‌اند حتی بعضی از نمایندگان منطقه در مجلس نیز نکرده‌اند اما این‌ها فاقد امکانات و تجهیزات فنی کافی هستند و تاکنون به‌ویژه از آن‌ها تقدیر و تجلیل نشده است تا تشویق شوند و انگیزه مضاعف پیدا کنند.
ظهور شبکه‌های اجتماعی عمومی البته کار رسانه‌ها و خبرنگاران را در انعکاس اخبار رویدادها با چالش مواجه کرده است به‌ویژه این‌که دستگاه‌های دولتی و روابط عمومی‌ها که از منابع عمده تولید اخبار هستند، خود دارای سایت و پرتال اطلاع‌رسانی و حتی کانال تلگرامی هستند. البته به این مسئله می‌توان به‌عنوان فرصت نیز نگاه کرد. فرصتی که رسانه‌ها و خبرنگاران را وامی‌دارد که از کار سطحی در تولید اخبار کمی فاصله بگیرند و به «تحقیق» در روزنامه‌نگاری و تهیه خبر بیشتر بها بدهند. آن‌ها باید بتوانند و بکوشند لایه‌های زیرین رخدادها را منعکس سازند و در این صورت جایگاه خود را همچنان حفظ خواهند کرد.
تأمین امکانات و منابع مالی لازم و همچنین تقویت مهارت‌های حرفه‌ای و دانش تخصصی از نیازهای خبرنگاران است و راهکارهایی است که می‌تواند بخشی از مشکلات و چالش‌های موجود را رفع کند.
اهرامروز: هم‌اکنون استقبال از مطبوعات و رسانه‌ها در اهر چگونه است؟
امروز شاهد آن هستیم که شهروندان ارتباط بهتری با مجموعه رسانه‌ها دارند. اما باید توجه داشت که خدمات خبری رایگان عمدتاً مخصوص دولت‌هاست و رسانه‌های بخش خصوصی بدون درآمد کافی نمی‌توانند روی پای خود بایستند. لذا بحث اقتصاد مطبوعات و رسانه مطرح است و اگر از این نظر به موضوع نگاه کنیم، مشکلات اساسی داریم. به عبارتی خبرنگاران باید در قبال تولید و عرضه اخبار خود کسب درآمد کنند و رسانه‌های مکتوب باید به فروش بروند. واقعیت این است که روزنامه باید به فروش برود و در نتیجه آگهی هم جذب کند و درآمد داشته باشد.
علاوه بر این‌که روزنامه‌خوانی در کشور نرخ بسیار پایینی دارد، به‌ویژه در سال‌های اخیر با ظهور رسانه‌های مجازی کاهش بیشتری داشته است. در استان ما نیز مسئله همین‌طور است و اکثر نشریات فروش بسیار پایینی دارند.
همان‌طور که می‌دانید و تماس و پیام‌های شهروندان نیز حاکی از آن است؛ انتظار از رسانه‌ها متأسفانه در سطح پایینی از رسالت آن‌ها قرار دارد.
اهرامروز: به نظر حضرت‌عالی نگاه مدیران دولتی و غیر دولتی به خبرنگاران و روزنامه‌نگاران چگونه است؟
انتظار اکثریت آن‌ها چیزی شبیه روابط عمومی خودشان است. انتظار دارند اظهارات و تصاویر آن‌ها را منعکس کنند. تعداد محدودی از آن‌ها واقعاً به رسالت مطبوعات و نقش مهم آن‌ها در انعکاس واقعیات و نقد رخدادها باور دارند و در عمل نیز نشان می‌دهند.
با وجود این شاهدیم که برخی از دستگاه‌ها و مدیران پرتال اطلاع‌رسانی و حتی کانال تلگرامی برای انعکاس لحظه‌به‌لحظه فعالیت‌هایشان و سفرها و دیدارها و اظهاراتشان دایر می‌کنند.
اهرامروز: مسئولان و دستگاه‌های مسئول چگونه می‌توانند زمینه فعالیت بهتر رسانه‌ها و خبرنگاران را فراهم کنند و مشکلات آن‌ها را برطرف سازند؟ تاکنون چه کمکی کرده‌اند؟
در این مسئله یک نکته ظریف وجود دارد و آن این‌که رسانه خود رکنی از ارکان مردم‌سالاری است و نباید به نهادهای قدرت و دستگاه‌های دولتی و احزاب وابسته باشند و به عبارتی باید مستقل عمل کنند. البته بحث رسانه‌های اختصاصی دستگاه‌های دولتی که با بیت‌المال نیز اداره می‌شوند، جداست.
این موضوع نافی مسئولیتی که دولت و مسئولان دولتی دارند، نیست. یارانه‌ای که امروز به رسانه‌ها پرداخت می‌شود و یا کمکی که در بیمه خبرنگاران می‌شود، نوعی حمایت است. یا اقدامی که اخیراً در خرید نشریات به عمل آمد، همین‌طور است.
مسئولان با تحمل نقد مطبوعات و گزارش‌های آن‌ها و همکاری در ارائه آمار و اطلاعات می‌توانند به تقویت رسانه‌ها کمک کنند. می‌توانند با پرداخت تسهیلات به آن‌ها در تأمین محل کار و تجهیزات لازم کمک کنند.
نکته دیگر این‌که معمولاً نهادهایی چون شهرداری میلیون‌ها تومان برای تبلیغات و انعکاس عملکرد خود هزینه می‌کنند. چنین دستگاه‌هایی بودجه و اعتبار فرهنگی نیز دارند. اگر بخشی از نیاز شهرها تقویت و توسعه فرهنگ شهرنشینی و شهروندی است، این کار را می‌توانند از طریق رسانه‌ها انجام دهند به شرطی که این کار را حداقل مانند پروژه کوچکی چون آسفالت یک خیابان بدانند و هزینه پرداخت کنند.
در شهری چون اهر مسئولان باید بدانند که رسانه‌های فعال در این شهرستان خصوصی هستند و حداقل برای انتشار عملکردشان در این رسانه‌ها هزینه بپردازند.
اهرامروز: آینده پیش روی کار مطبوعات و رسانه‌ها و کار خبرنگاران و روزنامه‌نگاران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با استمرار و توسعه فضای مجازی و گسترش فعالیت خبرگزاری‌های سراسری کار خبری خبرنگاران محلی دچار چالش می‌شود و آن‌ها باید دنبال ابتکار و نوآوری در کار خبری باشند. همان‌طور که گفتم دنبال لایه‌های زیرین و دور از چشم رویدادها باشند. مطبوعات به اخبار تنها در قالب بسته‌های خبری با روایت و تحلیل و تفسیر وارد شوند و بیشتر به تولید محتوا و گزارش‌های تحقیقی غنی در موضوعات مختلف بپردازند. رسانه‌های ما باید دارای سرویس‌های تعریف‌شده و مشخص بوده و در حوزه‌های تخصصی وارد شوند.
اهرامروز: لطفاً یک خاطره شیرینی که در شغل خبرنگاری داشته‌اید بگویید؟
شیرین‌ترین خاطره برای من یک تصویر است. تصویری که همه اعضای خانواده مطبوعات اهر را در یک قاب نشان می‌دهد، از پیش‌کسوتان تا جوانان، همین همراهی و اتحاد باعث شد که اهر جایگاه و شایستگی‌های خود در عرصه مطبوعات را نشان دهد و حتی گذشته و مفاخر خود در این حوزه را به رخ بکشد. شیرین خاطره برای من به صحنه آمدن جوانانی است که در کار عکاسی خبری و خبرنگاری درخشیدند و من با دیدن آن‌ها شاد می‌شوم.
اهرامروز: برای تقویت کار رسانه‌ای در اهر و ارتقای توانمندی آن‌ها و گسترش فعالیت خبرنگاران چه باید کرد؟
در پرسش‌های قبلی به‌نوعی اشاره شد. همکاری بیشتر خبرنگاران و تشکیل یک انجمن و انجام فعالیت‌های حرفه‌ای و برگزاری دوره‌های آموزشی و هم آموزی و هم‌اندیشی می‌تواند به تقویت مهارت آن‌ها کمک کند. برگزاری جشنواره شهرستانی و منطقه‌ای و نشست‌های فنی و تخصصی و همچنین بهره‌مندی از تجارب پیش‌کسوتان در این راه مؤثر هستند.
اهرامروز: سخن آخر؟
بنده آرزو داشتم چندین نشریه در دیارمان منتشر شود و امروز به آرزوی خود رسیده‌ام. امروز رسانه‌های مختلف و چندین نشریه فعالیت دارند که در کار خود «گویا» هستند. با وجود این شاید روزی برسد که در شهر اهر شاهد انتشار روزنامه باشیم. امیدوارم به‌زودی در اهر صاحب موزه و خانه مطبوعات باشیم.
برای شما همکار پرانرژی و بااستعداد آرزوی توفیق دارم.
عکس ها: توحید مهدی زاده
انتهای پیام/